Özellikle akademik alanlarda ciddi bir etik sorun olarak karşımıza çıkan intihalin ne olduğu en çok araştırılan konuların başında geliyor. Basit bir şekilde özetlemek gerekirse intihal başka birisine ait olan bir çalışmayı kişilerin kendi eseri gibi gösterme çabasıdır. Bir metin hazırlanırken bu metnin farklı metinlerden alıntılar yapılarak veya daha önce yayınlanmış metinlere benzetilerek oluşturulması intihal olarak nitelendiriliyor. Ve daha önceden yayınlanan metinlere benzerlik yüzdesi tespit edilerek intihal durumu ortaya çıkarılıyor. Kasıtlı ya da habersiz olarak yapılabilen intihar eyleminin sonucunda telif hakkı söz konusu olabiliyor.
Hem hukuki hem de etik açıdan çeşitli sorunlara yol açabilen intihalin Türk Dil Kurumu bünyesinde yer alan anlamı ise ‘aşırma’ olarak geçmektedir. Tam kapsamlı bir şekilde ele alındığında intihal size ait olmayan bir bilgiyi alıp kendi bilginiz gibi başkalarına sunmanızdır. Ve bu kapsam yalnızca metinler için geçerli değildir. Resimler, sesler, bilgisayar kodları, videolar ve grafikler içinde intihal önemli bir sorundur.
Ciddi bir etik sorun olan intihalin tespiti için intihal programları kullanılmaktadır. Bu programlar metinlerin analizini yaparak intihal olup olmadığını ve intihal yüzdesini tespit etmektedir. Örneğin web sitesinde bir içerik hazırlarken diğer sitelerde bulunan içeriklerden intihal yapılmaması çok önemlidir. Dolayısıyla hazırlanacak metinlerin kopya içermemesi ve benzersiz olması gerekmektedir.
İntihal Türleri Nelerdir?
Web sitelerinden akademik çalışmalara kadar geniş bir alanda büyük bir öneme sahip olan intihal dürüstlük ihlali olarak değerlendirilmektedir. Ve kendi içerisinde farklı türler ile ele alınmaktadır. En yaygın şekilde karşımıza çıkan intihal türleri şöyledir;
Kendi kendine intihal (self plagiarism)
Kendi kendine intihal aynı zamanda öz intihal olarak da adlandırılmaktadır. Bu intihal türünde önceden yayınlanmış size ait bir makaleyi yeni bir eser gibi tekrar yayınlamamız söz konusudur. Daha önce yayınlanmış bir eserin yeniden kullanılması akademik alanda etik dışı olarak değerlendirilmektedir. Ve bu değerlendirme dürüst bir davranış olmadığı için intihar olarak kabul edilmektedir.
Otomatik intihal
Otomatik internet en yaygın şekilde karşılaşılan intihal türlerinden bir diğeridir. Bir içerik hazırlanırken önceki paragraflardan bazılarının herhangi bir kaynak gösterilmeden tekrar kullanılıyor olması otomatik intihal olarak değerlendirilmektedir.
Kopyala yapıştır, klonlama yöntemiyle intihal
İnternet kullanımının artması ve web sitelerinin yaygın bir şekilde kullanılıyor olmasıyla birlikte kopyala yapıştır yöntemiyle intihal çeşidi sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Bu intihar yönteminde daha önce yazılmış ve yayınlanmış bir metni doğrudan kopyala yapıştır yöntemiyle kullanılması söz konusudur. Yazara veya esere herhangi bir atıfta bulunmadandirek kopyala yapıştır yöntemiyle bu içerikleri kendi çalışmanız gibi gösteriyor olmanız intihal olarak kabul edilmektedir.
Kopyala yapıştır ya da klonlama adı verilen bu intihar yönteminde içeriğin bazı kelimelerini silip değiştirseniz dahi genel cümle yapısı ve kelimelerin bir çoğu daha önce yayınlanan içerik ile birebir uyumlu olduğundan intihar kapsamında ele alınmaktadır.
Mozaik intihal
Mozaik intihal yönteminde farklı kaynaklardan alınan cümle ve fikirlerin kopyalanarak ve birleştirilerek yeniden bir Metin oluşturulması söz konusudur. Ve bu tutum tamamen fırsatçı bir tutum olarak değerlendirilmektedir. Her ne kadar kopyala yapıştır intihal yöntemine göre çok daha fazla bir emek ve çaba ile yapılıyor olsa da bu tür bir tutum iyi niyet olarak değerlendirilmemektedir. Çünkü farklı eserlerden ve farklı metinlerden kopyalanıyor ve bir araya getiriliyor olsa da orijinal eserlerde yer alan yapıların tamamen korunduğu gözlemlenmektedir.
Global intihal
En yaygın kullanılan intihar yöntemlerinden birisi olarak karşımıza çıkan global intihal başka birisine ait bir eserin tamamını size aitmiş gibi yayınlıyor olmanız durumunda ön plana çıkar.Web sitelerinde karşınıza çıkan bir metni kopyalayarak ve bir kaynak göstermedenkullandığınızda bu global intihal olarak değerlendirilir.
Cümle ya da kelimeleri değiştirmek suretiyle yapılan intihal
En yaygın intihal türlerinden birisi olan cümle ya da kelimeleri değiştirmek suretiyle yapılan intihal ya da diğer adıyla Paraphrasing başka bir tarafından hazırlanmış olan bir metni kendi kendime ve cümlelerinizi kullanarak değiştirmeniz ve yeniden kullanmanız anlamına gelmektedir. Bu intihal türünde eğer kaynak gösteriyorsanız veya daha önce yayınlanmış olan bu yazıya bir atıfta bulunuyorsanız bu intihal kapsamından çıkmak demektir.
Bu durum farklı dillerden çevrilen yazılarda sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Farklı dillerde yazılmış olan bir eseri çevirerek kendi metinlerinizde kullanmak istediğinizde bu durumun intihal olarak değerlendirilmesini istemiyorsanız mutlaka ve mutlaka kaynağı belirtmeniz gerekmektedir.
İntihalin Önemi
Söz konusu bir akademik çalışma veya bir web sitesi içeriği olduğunda kullanılan metinlerin ve içeriklerin benzersiz ve özgün olması çok önemli bir etkendir. Çünkü daha önce yayınlanmış Metin ve içerikler kullanılarak intihal oluşturmak ve yeni Metin ve içerikleri sanki size aitmiş gibi yeniden yayınlıyor olmak okuyucuların güvenini kaybetmenize neden olacaktır. Aynı zamanda akademik çalışmalarda intihal yüzdesi yüksek tezlerin geçersiz sayılması sizleri zor durumda bırakacaktır.
Okuyucuların bir içerikten verim alabilmesi için bu içeriğin güçlü bir yapıya sahip olması gerekir. Dolayısıyla içeriği hazırlayan kişi veya yazarların mevcut konu hakkında kapsamlı bir şekilde bilgi sahibi olması ve bu bilgileri doğru bir sıralama ile okuyucularına aktarıyor olması gerekir. İntihal içeren yazılarda maalesef bu durum pek söz konusu olmamaktadır.Başkalarının fikir ve yazın dillerini kullanarak intihal yapmak Okuyucuların bu yazılardan verim almamasına neden olmaktadır.
Akademik dünyada değerlendirildiğinde ise intihal çok ciddi bir etik ihlal olarak karşımıza çıkmaktadır. Akademik yazıların orijinal olması çok önemlidir. İntihal yüzdesi yüksek olan bir akademik yazı bilimsel olarak değersiz kabul edilmektedir. Ve dolayısıyla yani hem kariyer hem de kişilik alanında olumsuz bir etki yaratmaktadır.
İntihal Raporu Nedir?
İnsanları bilgilendirmek veya tanıtım yapmak amacıyla kullanılan her bir içerik için özgünlük en önemli kriterlerin başında gelmektedir. Akademik çalışmalar, blog sayfalarında kullanılan içerikler, makaleler ve projeler gibi farklı birçok alanda kopya içerik kullanımı hızlı bir şekilde ilerlemektedir. Bu aşamada devreye inthal raporu girmektedir.
Bir başkasına ait olan bir metni, bir fikri, bir yazıyı veya bir görseli izinsiz olarak kullanmak ve sanki size aitmiş gibi yayınlamak intihal olarak değerlendirilmektedir. Etik bir sorun olarak karşımıza çıkan intihal hem bireysel hem de kurumsal başarıların önüne geçen olumsuz bir süreçtir. Bu sürecin önüne geçebilmek için belge veya metinlerdeki kopya içeriği tespit etmek amacıyla intihal raporları kullanılmaktadır.
İntihar raporu bir Metin içerisinde yer alan cümlelerin kopya içerik olup olmadığını, başka kaynaklarda bulunup bulunmadığını analiz ederek benzer içerikleri işaretler. Bunun için ücretli ve ücretsiz intihal programları kullanılır. Kullanılan bu programlar yaptıkları analiz sonucunda bir içeriğin intihal olup olmadığını ve% kaç oranında intihal içerdiğini kapsamlı bir şekilde sizlere belirtmektedir. Web sitelerinden akademik alanlara kadar pek çok alanda kullanılan intihar raporları metinlerin korunması konusunda önemli bir adımdır.
İntihal raporu alabilmek için internette bulunan ücretsiz özgünlük ve intihal uygulamalarından birini seçebilir ve metninizin taramasını burada yaptırabilirsiniz.
